ถือเป็นข่าวดีสำหรับการส่งออกผลไม้ไทย เมื่อกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้เจรจาและทำความตกลงกับกระทรวงศุลกากรของจีน (GACC) เพื่อแก้ปัญหาการนำเข้าและส่งออกสินค้าเกษตรของไทยไปยังจีนจนบรรลุผลสำเร็จ โดยล่าสุด จีนอนุญาตให้นำเข้าผลไม้จากไทยเพิ่มอีก 2 ด่าน คือ ด่านตงซิง และ ด่านรถไฟผิงเสียง จากเดิมที่อนุญาตให้นำเข้าผ่านด่านโหย่วอี้กวน (เขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วง) และด่านโม่ฮาน (มณฑลยูนนาน) โดยฝ่ายไทยได้เริ่มขนส่งตู้ผลไม้ตู้แรกจากไทยผ่านด่านรถไฟผิงเสียงแล้วเมื่อวันที่ 30 เม.ย.ที่ผ่านมา
• ย้อนรอยเส้นทางเจรจาเปิดด่าน
การขนส่งผลไม้สดจากไทยไปจีนผ่านเส้นทางบก ถือเป็นวิธีการขนส่งที่ได้รับความนิยมของผู้ส่งออกไทยเพราะมีระยะเวลาสั้นกว่าทางเรือ ทำให้ผลไม้ไทยมีคุณภาพและความสดยาวนาน สามารถกระจายไปยังตลาดตามมณฑลต่างๆ ของจีนได้อย่างรวดเร็ว โดยจีนกำหนดว่า ประเทศที่ไม่มีพรมแดนติดกับจีน หากประสงค์จะขนส่งผลไม้ผ่านเส้นทางทางบกจะต้องจัดทำความตกลงในรูปแบบพิธีสาร
ที่ผ่านมา ไทยและจีนจึงได้ลงนามพิธีสารว่าด้วยการขนส่งผลไม้สดจากไทยไปจีนผ่านประเทศที่สาม ตั้งแต่ปี 2552 แต่สามารถนำเข้าได้เพียงสองด่านทางตอนใต้ของจีน ได้แก่ ด่านโม่ฮาน มณฑลยูนนาน และด่านโหย่วอี้กวน เขตปกครองตนเองกว่างซีจ้วงเท่านั้น
ขณะที่ปริมาณการขนส่งผลไม้สดจากไทยไปจีนได้ขยายตัวขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงหลายปีที่ผ่านมา จึงทำให้เกิดปัญหาคอขวดการจราจรติดขัดบริเวณหน้าด่านโหย่วอี้กวน อีกทั้งในปีนี้ จีนยังได้จำกัดด่านนำเข้าสินค้าระหว่างชายแดนจีนและเวียดนามเพื่อควบคุมการระบาดของ COVID-19 ทำให้การส่งออกสินค้าผลไม้สดของไทยไปจีนได้รับผลกระทบ
กรมวิชาการเกษตร และสำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกอช.) จึงได้เร่งเจรจากับกระทรวงศุลกากรของจีน (GACC) เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว โดยขอเปิดใช้ด่านนำเข้าและเส้นทางตามพิธีสารฉบับใหม่ ซึ่งเดิมคาดว่าจะสามารถลงนามได้ตั้งแต่ช่วงต้นปี 2563 แต่เนื่องจากเกิดการแพร่ระบาด COVID-19 ทำให้พิธีลงนามต้องเลื่อนออกไป ทั้งนี้ ฝ่ายจีนได้แสดงน้ำใจอนุญาตให้ไทยขนส่งสินค้าผ่านด่านตงซิง และด่านรถไฟผิงเสียงได้ทันทีภายในเดือนเม.ย. โดยยังไม่ต้องลงนามในพิธีสาร ซึ่งนับเป็นความช่วยเหลือของมหามิตรในยามยาก และนับเป็นความร่วมมือระหว่างไทยและจีนที่เปรียบเสมือนบ้านพี่เมืองน้องที่มีความสัมพันธ์กันมาช้านาน
อลงกรณ์ พลบุตร ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่า ด่านตงซิงตั้งอยู่ที่อำเภอระดับเมืองตงซิง เมืองฝางเฺฉิงก่าง เขตฯกว่างซีจ้วง ซึ่งอยู่ห่างจากด่านหม่งไก๋ จังหวัดกว๋างนิญ ของเวียดนามเพียง 100 เมตร ได้รับอนุญาตให้เป็นด่านนำเข้าผลไม้จากต่างประเทศเป็นแห่งที่ 2 ของเขตฯกว่างซีจ้วง ต่อจากด่านโหย่วอี้กวน สามารถรองรับรถบรรทุกสินค้าเข้าออกได้ไม่ต่ำกว่า 2,000 คันต่อวัน จึงเป็นด่านที่มีศักยภาพในการนำเข้าผลไม้จากไทย ต่อไปนี้เมื่อไทยสามารถทยอยขนส่งสินค้าเกษตรผ่านด่านตงซิงได้ จึงเชื่อว่าจะสามารถช่วยลดปัญหาและอุปสรรคการขนส่งสินค้าผลไม้ไทยไปจีนได้อย่างมาก
ปัจจุบัน รัฐบาลจีนได้พัฒนาและยกระดับด่านตงชิงให้สามารถนำเข้าผลไม้จากต่างประเทศได้ มีการสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกให้พร้อมรองรับการตรวจสอบผลไม้ที่จะนำเข้าจากต่างประเทศ โดยรัฐบาลจีนได้จัดเตรียมพื้นที่สำหรับรองรับรถบรรทุกขนาดใหญ่ได้ถึง 2,000 คันต่อวัน รวมทั้งนำระบบศุลกากรอิเล็กทรอนิกส์มาใช้ เพื่อให้การตรวจปล่อยสินค้าเป็นไปได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว
• ด่านรถไฟผิงเสียง เปิดมิติใหม่เส้นทางขนส่งผลไม้
นอกจากการเปิดด่านตงซิงของเมืองฝางเฉิงก่างแล้ว การเปิดด่านรถไฟผิงเสียงของเมืองฉงจั่วในกว่างซี ยังถือเป็นการพลิกโฉมรูปแบบการส่งออกผลไม้ไทยไปจีนผ่านทางรถไฟ ซึ่งจากเดิมมีเพียงทางรถยนต์ ทางเรือ และทางอากาศเท่านั้น
ที่ปรึกษา รมว.เกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่า ด่านรถไฟผิงเสียงเป็นด่านสากลประเภทหนึ่งของจีน เป็นจุดปลายทางของรถไฟเขตฯกว่างซีจ้วงกับมณฑลหูหนาน ซึ่งเป็นด่านรถไฟชายแดนเพียงแห่งเดียวในกว่างซี และเป็นจุดสำคัญของเส้นทางการเชื่อมทางบกกับทางทะเลสายใหม่ (New International Land-Sea Trade Corridor) เข้าออกทางรถไฟของภาคใต้
ที่สำคัญอีกประการ คือ เมื่อเดือนก.พ.ที่ผ่านมา ด่านรถไฟผิงเสียงได้รับอนุมัติจาก GACC ให้เป็นด่านนำเข้าผลไม้จากต่างประเทศได้ ซึ่งได้ดำเนินการงานด้านตรวจสอบกักกันผลไม้นำเข้าแล้ว จนถึงปัจจุบัน รถไฟบรรทุกคอนเทนเนอร์ควบคุมความเย็นระหว่างประเทศเวียดนามกับประเทศจีนได้ดำเนินการอย่างสำเร็จจำนวน 196 ขบวน ปริมาณ 3,106 ตัน
สำหรับเส้นทางขนส่งจากไทยไปจีน จะเริ่มต้นจากจังหวัดมุกดาหาร (ไทย) ไปยังสะหวันนะเขต แดนสะหวัน (ประเทศลาว) – ลาวบาว – ห่าติ๋ญ – ทัญฮว้า – ฮานอย– หลั่งเซิน (ประเทศเวียดนาม) – สถานีรถไฟด่งดัง (ประเทศเวียดนาม) – ด่านรถไฟผิงเสียง (ประเทศจีน)
ขณะนี้มีรถไฟวันละ 6 ขบวน ขบวนละประมาณ 15 – 20 ตู้ (ตู้ละ 40 ฟุต) รับขนส่งต่อจากทางบกเป็นทางรถไฟ ออกจากสถานีรถไฟด่งดัง (Dong Dang ประเทศเวียดนาม) ถึงสถานีรถไฟผิงเสียง ประเทศจีน คาดว่า สามารถแบ่งรับตู้ผลไม้ไทย วันละ 60 – 90 ตู้จากด่านโหย่วอี้กวนได้ หรือประมาณ 2,400 – 3,600 ตันต่อวัน อย่างไรก็ตาม หากมีผลไม้จำนวนมาก สามารถเพิ่มปริมาณรถไฟได้ถึงวันละ 8 ขบวน
ทั้งนี้ มูลค่าการส่งออกผลไม้ไปจีน ระหว่างเดือนม.ค.– มี.ค. 2563 ที่ผ่านมา ไทยส่งออกผลไม้ไปจีนปริมาณทั้งหมด 266,997 ตัน โดยผลไม้ไทยที่มีปริมาณส่งออกไปจีนสูงสุด 5 อันดับแรก คือ ลำไย ทุเรียน มะพร้าวอ่อน ขนุน และมังคุด ในส่วนของการส่งออกทางบกที่ 2 ด่าน คือ ด่านโม่ฮาน และด่านโหย่วอี้กวน เมื่อปี 2562 มีปริมาณการส่งออกรวมจำนวนทั้งสิ้น 723,785 ตัน มูลค่ารวม 35,368 ล้านบาท
