ตึกสูงในเทศบาลนครเทียนจิน แสดงภาพรำลึกถึงศ.หยวน หลงผิง ผู้ล่วงลับ 天津广播电视塔以灯光投影的方式，缅怀当天逝世的中国“杂交水稻之父”袁隆平。
ผู้เขียน : ดร. ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร
ชื่อของ “ศ.หยวน หลงผิง” (Yuan Longping )เป็นบุคคลที่ชาวจีนต่างรู้จักคุ้นเคยเป็นอย่างดี เพราะท่านคือผู้อุทิศตนให้กับการแก้ปัญหาความอดอยาก มุ่งผลิตข้าวเพื่อดูแลปากท้องของประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในโลก
ข่าวการจากไปของนักวิทยาศาสตร์จีนวัย 91 ปีที่ได้รับการขนานนามว่าเป็น “บิดาแห่งข้าวลูกผสม”เมื่อวันเสาร์ที่ 22 พ.ค.ที่ผ่านมา จึงนับเป็นอีกหนึ่งในความสูญเสียครั้งใหญ่ของชาวจีน
ศ.หยวน หลงผิง เกิดเมื่อวันที่ 7 ก.ย.1930 เป็นทายาทของครอบครัวเกษตรกรที่ยากจน และเริ่มชีวิตการทำงานที่มณฑลหูหนาน ซึ่งกลายเป็นเสมือนบ้านเกิดของท่านในเวลาต่อมา
ในความมุ่งหวังที่จะขจัดปัญหาการขาดแคลนอาหารให้หมดสิ้นจากแผ่นดินจีน ความคิดเรื่องข้าวพันธุ์ผสมได้ผุดขึ้นในทศวรรษ 1960 “พี่น้องชาวจีนต้องมีข้าวบริโภค และไม่อดอาหารตายอีกต่อไป” และจากผลงานการวิจัยและพัฒนาข้าวพันธุ์ผสมนี้เอง ทำให้ ศ.หยวน หลงผิง ก้าวขึ้นเป็นนักวิทยาศาสตร์ชื่อดังของจีน และของโลกในเวลาต่อมา
ความทุ่มเทของท่านตลอดช่วงชีวิตของการทำงานในทุ่งนาด้วยความสุขกว่า 50 ปี ทำให้การวิจัยและพัฒนาของข้าวพันธุ์ผสมของจีนอยู่ในกระแสความสนใจของผู้คนมากมายทั่วโลก ทั้งจากประเทศผู้ผลิตและส่งออก และผู้บริโภคข้าวรายใหญ่ของโลก
นามของท่านถูกนำไปตั้งเป็นชื่อดาวเคราะห์น้อยและวิทยาลัย อีกทั้งยังได้รับรางวัลที่ทรงคุณค่ามากมายอาทิ State Preeminent Science and Technology Award ของจีนในปี 2000 Wolf Prize in Agriculture และ World Food Prize ในปี 2004
นอกจากนี้ ท่านยังเคยดำรงตำแหน่งอธิบดีศูนย์วิจัยและพัฒนาข้าวพันธุ์ผสมแห่งชาติ (National Hybrid Rice R&D Center) และได้รับแต่งตั้งเป็นศาสตราจารย์แห่งมหาวิทยาลัยเกษตรมณฑลหูหนาน (Hunan Agricultural University) ที่ฉางซา รวมทั้งได้รับแต่งตั้งเป็นสมาชิกของสภาที่ปรึกษาทางการเมืองแห่งชาติจีน และสถาบันด้านวิศวกรรมศาสตร์แห่งชาติ
ข้าวพันธุ์ผสมที่ถูกคิดค้นขึ้นเหล่านี้มีผลิตภาพที่สูงกว่าข้าวทั่วไปถึง 30% และถูกพัฒนาเพื่อการเพาะปลูกในสภาพภูมิอากาศที่มีลักษณะเฉพาะและแตกต่างกันสุดขั้ว อาทิ ทะเลทราย และพื้นที่ดินเค็ม ซึ่งช่วยเพิ่มเสถียรภาพด้านความมั่นคงด้านอาหารของจีนได้อย่างมาก
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ข้าวหลากหลายสายพันธุ์ดังกล่าวยังถูกนำไปเพาะปลูกอย่างแพร่หลาย คิดเป็นราว 60% ของผลผลิตข้าวของจีนในปัจจุบัน
จากสถิติขององค์การอาหารและเกษตร (FAO) แห่งองค์การสหประชาชาติในปี 1991 ซึ่งเป็นช่วงที่ท่านรับตำแหน่งประธานที่ปรึกษาแก่ FAO ระบุว่า 20% ของผลผลิตข้าวโลกมาจาก 10% ของพื้นที่เพาะปลูกที่ปลูกข้าวพันธุ์ผสม
ผลผลิตดังกล่าวทำให้พี่น้องชาวจีน 80 ล้านคนมีอาหารหลักบริโภคอย่างพอเพียง หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ สิ่งที่ท่านวิจัยขึ้นเปรียบเสมือนทำให้คนไทยทั้งประเทศสามารถมีข้าวบริโภคได้ทั้งปี และยังเหลือบางส่วนสำหรับการส่งออก
นอกจากนี้ นับแต่ปี 2007 พันธุ์ข้าวเหล่านี้ยังถูกนำไปทดสอบทดลอง จนกระทั่งสามารถนำไปเพาะปลูกในเชิงพาณิชย์ โดยการพัฒนาร่วมมือในการเพาะปลูกในต่างประเทศจะดำเนินการผ่าน Yuan Long Ping High-Tech Agriculture Co., Ltd.
“Long Ping High-Tech” เป็นกิจการที่ก่อตั้งขึ้นที่เมืองฉางซา มณฑลหูหนาน เมื่อปี 1999 หรือราว 20 ปีหลังการเปิดประเทศสู่โลกภายนอกครั้งใหม่ โดยการสนับสนุนของสถาบันด้านการเกษตรของมณฑลหูหนาน (Hunan Provincial Academy of Agriculture) และศูนย์วิจัยข้าวพันธุ์ผสมแห่งมณฑลหูหนาน (Hunan Hybrid Rice Research Center)
ปัจจุบัน บริษัทนี้จดทะเบียนอยู่ในตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้ ส่งออกพันธุ์ข้าวพันธุ์ผสมปีละหลายพันตัน และช่วยพัฒนาบุคลากรด้านวิจัยและเทคนิคให้แก่ผู้คนจากประเทศกำลังพัฒนาในหลายสิบประเทศในภูมิภาคเอเชีย แอฟริกา และอเมริกาใต้
ประเทศที่เป็นแหล่งเพาะปลูกข้าวทั่วโลก อาทิ สหรัฐฯ บราซิล เวียดนาม ฟิลิปปินส์ อินเดีย และมาดากัสการ์ ต่างเชิญศ.หยวน หลงผิงไปให้คำปรึกษา และถ่ายทอดความรู้แก่นักวิจัยและนักเรียนนักศึกษา ส่งผลให้ช่วยลดปัญหาการขาดแคลนอาหารของมวลมนุษยชาติ สร้างงานสร้างอาชีพ และเพิ่มรายได้ให้แก่เกษตรกรอย่างกว้างขวาง
ด้วยผลงานตลอดหลายสิบปีที่ศ.หยวน หลงผิงคิดค้นขึ้น ส่งผลให้จีนสามารถผลิตข้าวเลี้ยง 20% ของประชากรโลก โดยอาศัยพื้นที่ไม่ถึง 9% ของพื้นที่เพาะปลูกของโลก
ประการสำคัญก็คือ ท่านมอบสิทธิบัตรข้าวพันธุ์ผสมทั้งหมดให้แก่รัฐบาลจีน จนได้สมญานามว่าเป็น “บิดาแห่งข้าวพันธุ์ผสม” ของจีน
วันที่ 10 มี.ค. 2021 มีข่าวใหญ่ที่สร้างความตกใจให้กับพี่น้องชาวจีนเมื่อศ.หยวน หลงผิงล้มลงในพื้นที่ศูนย์วิจัยข้าวพันธุ์ผสม ที่เมืองซานย่า มณฑลไห่หนาน ด้วยอายุที่มากทำให้ชาวจีนต่างกังวลใจและสวดอ้อนวอนให้ท่านปลอดภัย
หลังจากรักษาตัวอยู่ระยะหนึ่ง ในช่วงต้นเดือนเม.ย. 2021 ทีมแพทย์ได้ตัดสินใจย้ายท่านไปรักษาตัวต่อที่โรงพยาบาลเซียงหยา (Xiangya) ของ Central South University เมืองฉางซา มณฑลหูหนาน ใกล้บ้านพักของครอบครัว
แม้ว่าทีมแพทย์และพยาบาลจะพยายามอย่างสุดความสามารถ แต่ในที่สุด สิ่งที่ชาวจีนไม่อยากให้เห็นก็เกิดขึ้นในช่วงบ่ายของวันเสาร์ที่ 22 พ.ค. 2021 ศ.หยวน หลงผิง ได้จากไปอย่างสงบ สิริรวมอายุ 91 ปี
ทันทีที่ข่าวการจากไปของศ.หยวน หลงผิงถูกเผยแพร่ออกไป ชาวจีนต่างเศร้าโศกเสียใจ และนำช่อดอกไม้ไปวางไว้อาลัยเป็นครั้งสุดท้ายในทุกศูนย์วิจัยข้าวพันธุ์ผสมที่กระจายอยู่นับร้อยแห่งทั่วจีน
ขณะเดียวกัน ครอบครัวของผู้คนหลายหมื่นคนต่างเดินทางไปสวดมนต์และแสดงความสำนึกในบุญคุณที่ท่านมีต่อแผ่นดินจีน ส่งผลให้บ้านพัก โรงเรียน และโรงพยาบาลดังกล่าวเต็มไปด้วยผู้คน คำกล่าวไว้อาลัย และช่อดอกไม้ที่สูงดั่งภูเขา
โลกโซเชียลมีเดียในจีนต่างเต็มไปด้วยภาพใบหน้าที่เปื้อนรอยยิ้มของท่าน ทุ่งนา ต้นข้าว ชามข้าวสวยควันฉุย คำสรรเสริญ และคำอาลัย ตลอดหลายวันที่ผ่านมา
“หากสวรรค์มีอยู่จริง คงอบอวลไปด้วยกลิ่นหอมเฉกเช่นเดียวกับทุ่งข้าว” ถ้อยคำส่วนหนึ่งของเพลงซึ่งถูกแต่งขึ้นเพื่ออุทิศแก่ท่าน
แม้ท่านจะจากโลกนี้ไปแล้ว แต่คุณความดีอันยิ่งใหญ่ที่ศ.หยวน หลงผิงได้สร้างและอุทิศให้แก่ประเทศและพี่น้องชาวจีน จะยังคงเป็นที่จดจำตราบนานเท่านาน
ดร. ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร รองประธานและเลขาธิการหอการค้าไทยในจีน อดีตเคยดำรงตำแหน่งอัครราชทูต (ฝ่ายการพาณิชย์) ณ กรุงปักกิ่ง โดยรับราชการในกรมส่งเสริมการส่งออก กระทรวงพาณิชย์มาอย่างยาวนาน เคยปฎิบัติหน้าที่ กงสุล (ฝ่ายการพาณิชย์) ณ นครเซี่ยงไฮ้ และยังเป็นนักเขียนอิสระ อาจารย์พิเศษ กรรมการและที่ปรึกษาองค์กรภาครัฐและเอกชน
